Diarree na het eten: oorzaken en oplossingen

De meeste mensen hebben weleens buikpijn en diarree na het eten gehad door een maaltijd die niet helemaal lekker valt. Hoe komt dit nou? En wat als er een patroon vormt en je diarree na (bijna) elke maaltijd krijgt? 

In deze blog beantwoorden we deze vragen en geven we je een lijstje met diarreeveroorzakers en -genezers.

(PS: benieuwd hoe je in 4 stappen je darmklachten op een effectieve manier kunt aanpakken? Bekijk dan hier onze gratis masterclass.)

Wat is diarree?

Diarree wordt gekenmerkt door losse, waterige ontlasting die soms lastig kan zijn om in te houden. Het kan variëren van mild tot ernstig en kan plotseling optreden of een chronisch probleem worden. 

Diarree kan gepaard gaan met:

• Buikpijn of krampen (vaak na het eten)
• Opgeblazen buik
• Winderigheid
• Misselijkheid en overgeven
• Geen eetlust
• Koorts (bij infectieuze oorzaken)

Over de eerste drie symptomen hebben we aparte blogs geschreven, dus neem daar ook zeker even een kijkje als je die symptomen herkent.

Oorzaken van krampen en diarree na het eten

Het is soms lastig te bepalen wat precies de oorzaak van je dunne ontlasting na het eten is. Het kan dan nuttig zijn om na te gaan hoe snel je diarree na het eten hebt gekregen en of je de bijkomende klachten van hierboven herkent. 

Vervolgens kan je kijken welke van onderstaande oorzaken hierbij past.

1. Voedselintolerantie: Sommige mensen kunnen bepaalde voedingsmiddelen niet goed verdragen, zoals lactose (in zuivelproducten), gluten (in tarwe en gerst), of bepaalde additieven en conserveermiddelen. Bij een voedselintolerantie komt vaak een opgeblazen gevoel en/of winderigheid kijken en de diarree hoeft niet per se meteen na het eten te ontstaan.
2. Voedselvergiftiging of voedselinfectie: Het consumeren van voedsel of water besmet met gifstoffen (geproduceerd door bacteriën of schimmels) kan leiden tot voedselvergiftiging. Inname van een ziekmakende hoeveelheid van de virussen, bacteriën of parasieten zelf zorgt voor een voedselinfectie. Beiden kunnen resulteren in symptomen zoals diarree, misselijkheid, overgeven en buikkrampen vaak direct na het eten (1). Als dit gebeurt tijdens een tripje naar het buitenland, wordt dit ook wel reizigersdiarree genoemd. Meer over reizigersdiarree lees je in de blog over de soorten diarree.
3. Maag-darmstoornissen: Aandoeningen zoals prikkelbaredarmsyndroom (PDS), inflammatoire darmaandoeningen (IBD) zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, coeliakie en SIBO kunnen allemaal terugkerende diarree veroorzaken, vooral na het eten van bepaalde voedingsmiddelen. De diarree hoeft hierbij niet meteen na het eten te ontstaan. SIBO (waarbij er sprake is van bacteriële overgroei van de dunne darm), mist helaas nog veel bekendheid, waardoor het vaak over het hoofd wordt gezien door artsen. Gelukkig kan je genoeg informatie over deze gemiste aandoening vinden in ons SIBO e-book.
4. Overmatige consumptie van vet of suiker: Het eten van te veel vetrijk of suikerrijk voedsel kan leiden tot borrelende darmen en waterige diarree, vooral als het spijsverteringssysteem moeite heeft om het te verwerken en het er niet aan gewend is. 
5. Medicatie: Sommige medicijnen, zoals antibiotica, kunnen diarree veroorzaken als bijwerking. Dit kan gepaard gaan met maagpijn, wat ook regelmatig veroorzaakt wordt door antibiotica, pijnstillers, bloedverdunners etc. (2). We hebben twee blogs over deze specifieke onderwerpen geschreven: diarree bij antibiotica en diarree na medicatie. Vooral bij ouderen moet je medicatie als oorzaak niet over het hoofd zien, want deze populatiegroep slikt vaker meerdere pillen. 

Genezen van diarree na het eten

Als je je diarree wilt behandelen, begin je vaak eerst met huis-tuin-en-keuken-oplossingen, en als dit niet goed blijkt te werken, kun je overgaan tot andere remedies. Meer over wat je het beste kan eten en doen bij diarree lees je in onze blogs “Wat helpt tegen diarree?” en “Diarree remmers”. 

Diarree na het eten voorkomen

Wat is er nog beter dan genezen? Voorkomen! Dit zijn enkele stappen die je kan nemen om het risico op diarree te verminderen:

• Handen wassen voor het eten en direct na gebruik van het toilet. Hiermee kunnen besmettingen voorkomen worden.
• Voedsel goed koken en bewaren. Op de website van het Voedingscentrum staat een duidelijk rijtje tips om je eten zo veilig mogelijk te koken en bewaren. Ze leggen uit op welke temperaturen je jouw koelkast en vriezer het beste kan zetten en wat de instructies op voedseletiketten precies betekenen.
• Vermijd voedsel dat je niet goed verdraagt. Als je vermoedt dat je buikklachten door een specifiek voedingsmiddel komen, kan je proberen om dit tijdelijk niet meer te eten. Dit wordt ook wel een eliminatiedieet genoemd. Stoppen je klachten niet? Dan was dat voedingsmiddel waarschijnlijk niet de (enige) oorzaak.
• Beheers stress, omdat dit kan bijdragen aan spijsverteringsproblemen. Hierover gaat onze blog over diarree door stress.

20 voedingsmiddelen: veroorzakers of genezers van diarree?

Wat te eten bij diarree en wat juist niet eten bij diarree? Sommige voeding staat erom bekend klachten zoals diarree, maagpijn of buikpijn te veroorzaken terwijl andere voedingsmiddelen juist helpen tegen diarree. Bovendien zijn er voedingsmiddelen waarbij allergieën en intoleranties vaker voorkomen.

• Banaan: Bananen zijn over het algemeen licht verteerbaar fruit en bevatten vezels die kunnen helpen bij het reguleren van de spijsvertering. In de meeste gevallen veroorzaken ze geen diarree. In feite worden bananen vaak aanbevolen als onderdeel van een dieet voor mensen die last hebben van diarree, omdat ze gemakkelijk te verteren zijn en kalium bevatten, wat helpt om elektrolyten aan te vullen die verloren zijn gegaan als gevolg van diarree.

• Kiwi: Onderzoeken tonen vrijwel alleen positieve effecten van kiwi (en eigenlijk bijna elk soort fruit) op de spijsvertering aan (3,4). Diarree specifiek na het eten van kiwi kan te wijten zijn aan een allergie of een overgevoeligheid.

• Appel: Ook appels geven normaliter geen diarree. Wel bevatten ze veel fructose, wat bij darmaandoeningen zoals prikkelbare darm syndroom en SIBO een trigger kan zijn. Het kan bij mensen met deze aandoeningen een scala aan klachten zoals diarree, een opgeblazen buik en buikpijn veroorzaken.

• Spinazie: Spinazie zit vol vitaminen en vezels en is dus geschikt om te eten als je last hebt van diarree.

• Zuurkool: Zuurkool is gefermenteerde kool en bevat probiotica, wat gunstig kan zijn voor een gezonde darmflora. Het veroorzaakt meestal geen klachten. Een uitzondering hierop zijn mensen met PDS, SIBO of een histamine intolerantie. Hiervoor is zuurkool ongeschikt en kan het voor meer gasvorming zorgen.

• Cola: In de volksmond wordt er veel gesproken over cola bij diarree. Om je van alle nodige informatie te voorzien hebben we een aparte blog geschreven over diarree stoppen met cola.

• Alcohol: Alcohol kan op een boel manieren diarree veroorzaken. Het verstoort de balans van bacteriën in de darm, vermindert de absorptie in je darmen en onttrekt water (9,10). Het is dus beter om alcoholinname te minderen of staken als je last hebt van diarree.

• Koffie: Als je koffie drinkt terwijl je last hebt van diarree, heb je een verhoogde kans op uitdroging. Je verliest namelijk al veel vocht door je waterige ontlasting en koffie zorgt ervoor dat je nog meer water uit gaat plassen.

• Appelsap: Appelsap kan door de fructose en de zuurgraad diarree veroorzaken. Dit staat ook wel bekend als ‘Toddler’s diarrhea’ of ‘peuterdiarree’. 

• Thee: Over het algemeen veroorzaakt thee geen diarree. In feite drinken veel mensen thee juist om hun spijsvertering te bevorderen of om te helpen bij maagklachten. Thee, en dan vooral kruidentheeën, kan zelfs enkele voordelen bieden voor de spijsvertering vanwege bepaalde inhoudsstoffen, zoals antioxidanten en polyfenolen. Als je enorm veel thee drinkt, krijg je echter te veel cafeïne binnen, wat wel voor diarree kan zorgen. Zwarte en groene thee bevatten wel cafeïne; witte thee en kruidenthee meestal niet.

• Yoghurt: Bij sommige mensen kan yoghurt diarree geven doordat het lactose bevat (waar velen gevoelig voor zijn) of door een hoog gehalte aan suikers (als je de varianten met smaakjes kiest). Het bevat echter ook probiotica, wat juist goed is voor je darmen. 

• Ontbijtkoek: Er bestaat een fabel dat ontbijtkoek laxerend zou werken, maar volgens de Maag- Lever- Darmstichting is dit niet waar. Je kan prima ontbijtkoek eten als je last hebt van diarree (mits je geen SIBO, PDS, glutenintolerantie of coeliakie hebt). Het liefst de volkoren variant natuurlijk

• Gember: Gember heeft volgens wetenschappelijke studies een positief effect op de samenstelling van darmbacteriën en helpt tegen misselijkheid (5,6,7), maar het effect op diarree moet nog verder onderzocht worden. Sommige mensen geven aan dat gember (verwerkt in eten of als thee) hen helpt tegen diarree en anderen (vooral mensen die niet gewend zijn aan gember) zeggen er juist diarree van te krijgen.

• Kip: Als je diarree hebt na het eten van kip, komt dit waarschijnlijk doordat deze niet goed gekookt is of niet hygiënisch bereid is. Dit kan namelijk bacteriële infecties veroorzaken zoals salmonella, campylobacter of andere pathogenen die diarree kunnen geven.

• Eieren: Net als bij kip kan diarree na het eten van eieren ook worden veroorzaakt door bacteriële infecties zoals salmonella, maar eieren zijn daarnaast ook een veelvoorkomende voedselintolerantie.

• Lever: Ook diarree na het consumeren van lever kan komen doordat het onjuist bereid is of doordat je niet gewend bent aan het hogere vetgehalte van lever. Het is wel zeer rijk aan vitaminen en mineralen, wat (met mate) gezond is voor je hele lichaam, dus ook je spijsvertering.

• Chocolade: Chocolade kan diarree veroorzaken doordat het een hoog vetgehalte heeft, doordat het lactose bevat of doordat het suikeralcoholen bevat die spijsverteringsproblemen kunnen veroorzaken (vooral de suikervrije varianten). Een zoetstofvrije pure reep bevat weinig (of geen) lactose, dus dit is vaak de veiligste optie.

• Lijnzaad: Lijnzaad is, zoals de meeste zaden, rijk aan vezels en gezonde vetten, waardoor ze goed zijn voor de darmen. Zorg er wel voor dat je bij het consumeren van vezelrijke voeding genoeg water drinkt. Bij ouderen is dit voornamelijk een aandachtspunt, gezien zij vaak een verminderd dorstgevoel hebben.

• Vet eten: Vette maaltijden zoals een zeer kazige pizza of een kapsalon zorgen ervoor dat er meer gal in de darmen komt (8). Als dit niet goed opgenomen wordt, kan dit diarree veroorzaken. Als dit eenmalig gebeurt, is er niks geks aan de hand, maar als je continu stinkende diarree hebt (vaak lichter van kleur) dat blijft drijven of plakken aan de wc na het eten van wat vet, dan is er sprake van vetdiarree, waarvoor je het best langs de huisarts kan gaan.

• Pittig eten: Pittige ingrediënten zoals chilipepers bevatten capsaïcine, een stof die de darmmotiliteit kan verhogen. Dit kan leiden tot een versnelde doorgang van voedsel door de darmen, waardoor er minder tijd is voor waterabsorptie en diarree kan ontstaan. Hiernaast kan je darmslijmvlies geïrriteerd raken en de maagsapproductie verhogen.

Wat te doen tegen diarree?

Heb je last van langdurige diarree en wil je ervan af? Dan is het D.A.R.M. Programma misschien wat voor jou. Dit programma bestaat uit 4 unieke fases, waar het volgen van het D.A.R.M. Dieet er één van is. Je leert welke triggers je kan vermijden om jouw darmen tot rust te brengen en weer een gezond ontlastingspatroon (zonder diarree) te krijgen. 

In het D.A.R.M. Programma stellen we niet alleen handige tools zoals een D.A.R.M. receptenboek of maaltijdplanner beschikbaar, maar kijken we stap voor stap naar wat jouw chronische diarree zou kunnen veroorzaken en hoe we dit aan kunnen pakken. Met ons programma hebben we al meer dan 2500 mensen mogen helpen.

Je kunt ook onze gratis masterclass volgen. Hierin ontdek je hoe je stap voor stap van je buikklachten af kunt komen, en hoe je erachter kunt komen wat bij jou de oorzaak is. Klik hier om de masterclass te bekijken.

Bronnen:

1. Voedselvergiftiging | Voedingscentrum
2. Ik heb last van mijn maag of maagzuur | Thuisarts.nl
3. Bayer SB, Frampton CM, Gearry RB, Barbara G. Habitual Green Kiwifruit Consumption Is Associated with a Reduction in Upper Gastrointestinal Symptoms: A Systematic Scoping Review. Adv Nutr. 2022 Jun 1;13(3):846-856. doi: 10.1093/advances/nmac025. PMID: 35266507; PMCID: PMC9156379.Habitual Green Kiwifruit Consumption Is Associated with a Reduction in Upper Gastrointestinal Symptoms: A Systematic Scoping Review - PMC (nih.gov)
4. Eady SL, Wallace AJ, Hedderley DI, Bentley-Hewitt KL, Butts CA. The Effects on Immune Function and Digestive Health of Consuming the Skin and Flesh of Zespri® SunGold Kiwifruit (Actinidia Chinensis var. Chinensis 'Zesy002') in Healthy and IBS-Constipated Individuals. Nutrients. 2020 May 18;12(5):1453. doi: 10.3390/nu12051453. PMID: 32443433; PMCID: PMC7284715.The Effects on Immune Function and Digestive Health of Consuming the Skin and Flesh of Zespri® SunGold Kiwifruit (Actinidia Chinensis var. Chinensis 'Zesy002') in Healthy and IBS-Constipated Individuals - PubMed (nih.gov)
5. Ma ZJ , Wang HJ , Ma XJ , Li Y , Yang HJ , Li H , Su JR , Zhang CE , Huang LQ . Modulation of gut microbiota and intestinal barrier function during alleviation of antibiotic-associated diarrhea with Rhizoma Zingiber officinale (Ginger) extract. Food Funct. 2020 Dec 1;11(12):10839-10851. doi: 10.1039/d0fo01536a. Epub 2020 Nov 26. PMID: 33241234. Modulation of gut microbiota and intestinal barrier function during alleviation of antibiotic-associated diarrhea with Rhizoma Zingiber officinale (Ginger) extract - PubMed (nih.gov)
6. da Silva RLM, da Silva TTM, Pessoa RL, Sarmento ACA, Medeiros KS, Dantas DV, Dantas RAN. Use of ginger to control nausea and vomiting caused by chemotherapy in patients with cervical cancer undergoing treatment: An experiment. Medicine (Baltimore). 2022 Jun 17;101(24):e29403. doi: 10.1097/MD.0000000000029403. PMID: 35713447; PMCID: PMC9276410. Use of ginger to control nausea and vomiting caused by chemotherapy in patients with cervical cancer undergoing treatment: An experiment - PubMed (nih.gov)
7. Lindblad AJ, Koppula S. Ginger for nausea and vomiting of pregnancy. Can Fam Physician. 2016 Feb;62(2):145. PMID: 26884528; PMCID: PMC4755634. Ginger for nausea and vomiting of pregnancy - PubMed (nih.gov)
8. Di Ciaula A, Garruti G, Lunardi Baccetto R, Molina-Molina E, Bonfrate L, Wang DQ, Portincasa P. Bile Acid Physiology. Ann Hepatol. 2017 Nov;16(Suppl. 1: s3-105.):s4-s14. doi: 10.5604/01.3001.0010.5493. PMID: 29080336. Bile Acid Physiology - PubMed (nih.gov)
9. Vocht en drinken | Voedingscentrum
10. Jew MH, Hsu CL. Alcohol, the gut microbiome, and liver disease. Journal of Gastroenterology and Hepatology 2023. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jgh.16199# 

Geschreven door Zara Kleijn, BSc Geneeskunde aan de Radboud Universiteit, met verdiepende vakken in voeding, gezondheid en sport.

Gereviewd door Mats Laszlo , BSc Voeding- en Gezondheidswetenschappen aan de Wageningen Universiteit, Master Nutrition and Health, specialisatie: Molecular Nutrition and Toxicology, ervaringsdeskundige op het gebied van maag- en darmklachten zoals SIBO.