Diarree bij antibiotica: zo kun je het voorkomen en verhelpen

Medicijnen willen we vaak zo veel mogelijk voorkomen. Niet alleen omdat het slikken van pillen geen pretje is, maar ook omdat ze meestal de nodige bijwerkingen met zich meebrengen. Antibiotica zijn geen uitzondering op deze regel. Deze bacteriedodende middelen worden namelijk vaak geassocieerd met diarree.

(PS: benieuwd hoe je in 4 stappen je darmklachten op een effectieve manier kunt aanpakken? Bekijk dan hier onze gratis masterclass.)

Wat zijn antibiotica?

Antibiotica zijn een groep medicijnen die bedoeld zijn voor het bestrijden van bacteriële infecties. Ze werken dus niet bij bijvoorbeeld griep veroorzaakt door een virus (omdat dit geen bacterie is) en ook niet bij hoofdpijn (omdat het geen pijnstiller is). 

Het wordt wel regelmatig voorgeschreven bij een longontsteking of blaasontsteking. 

Krijg je diarree door antibiotica?

Last krijgen van diarree na antibiotica kan je zeker gebeuren. Diarree staat bij antibiotica die vaak voorgeschreven wordt (zoals amoxicilline) namelijk geregistreerd als de meest voorkomende bijwerking. Het komt bij meer dan 10% van de gebruikers voor (1). 

Wat is antibiotica geassocieerde diarree (AAD)?

Antibiotic-associated diarrhea (AAD) verwijst naar diarree die optreedt als bijwerking van het gebruik van antibiotica. Hoewel antibiotica ‘kwaadaardige’ bacteriën doden, kunnen ze ook schadelijk zijn voor de gunstige bacteriën in de darmen. 

Dit leidt tot een verstoring van het darmmicrobioom (het evenwicht van bacteriën die in onze darmen leven) en veroorzaakt mogelijke darmproblemen zoals diarree.

Hoe lang last van diarree na antibiotica kuur?

De duur van diarree na een antibioticakuur kan variëren. Sommige mensen ervaren slechts enkele dagen lichte diarree, terwijl anderen wekenlang last kunnen hebben. 

In ernstige gevallen is het darmmicrobioom zodanig beschadigd dat je klachten blijft houden en het evenwicht van je darmen moet herstellen met bijvoorbeeld het D.A.R.M. Programma. 

Risicofactoren voor antibiotica geassocieerde diarree

Hoewel antibiotica-geassocieerde diarree iedereen kan treffen die antibiotica gebruikt, zijn er bepaalde risicofactoren die het risico verhogen, waaronder:

• Langdurig gebruik van antibiotica
• Het gebruik van breedspectrum antibiotica. Deze zijn aspecifiek en ervoor gemaakt om een breed spectrum aan bacteriën te doden. Ze worden onder andere voorgeschreven als je zorgverlener niet zeker weet van welke bacterie sprake is. Welbekende voorbeelden zijn amoxicilline en azitromycine.
• Eerdere episodes van antibiotica-geassocieerde diarree
• Onderliggende gezondheidsproblemen, waaronder inflammatoire darmaandoeningen (IBD), zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, prikkelbare darm syndroom (PDS) of immunosuppressie.

Voorkomen van antibiotica geassocieerde diarree

Het voorkomen van antibiotica-geassocieerde diarree is een belangrijk doel van de gezondheidszorg, en er zijn verschillende strategieën die kunnen helpen, waaronder:

• Probiotica: Het gebruik van probiotica, die gunstige bacteriën bevatten die het darmmicrobioom kunnen herstellen, kan het risico op antibiotica-geassocieerde diarree verminderen. In deze folder staat meer informatie over welke probiotica je het beste kan nemen bij antibiotica-geassocieerde diarree. 
• Gebruik probiotische voedingsmiddelen: Voedingsmiddelen zoals yoghurt, kefir, zuurkool en kimchi bevatten natuurlijke probiotica die de darmgezondheid kunnen ondersteunen. Let op dat, als je juist meer buikklachten krijgt van probiotische voedingsmiddelen, er misschien sprake zou kunnen zijn van SIBO. 
• Gebruik antibiotica zoals voorgeschreven: Neem antibiotica altijd voor de voorgeschreven duur en op zo consistent mogelijke tijdstippen. Eerder stoppen met antibiotica omdat je last hebt van bijwerkingen moet je eerst overleggen met je arts (omdat dit bijdraagt aan resistentie en omdat de infectie anders opnieuw kan opvlammen). En als je langer doorslikt dan aanbevolen, werkt het niet beter tegen de bacteriën, maar kan je wel meer bijwerkingen krijgen.
• Eet vezelrijke voeding: Voedingsmiddelen zoals fruit, groenten en volle granen kunnen helpen de darmgezondheid te bevorderen en de consistentie van je ontlasting te verbeteren.
• Overleg met je arts: Als je eerder last hebt gehad van AAD, bespreek dit dan met je arts voordat je met een antibioticakuur begint. 

Wat helpt tegen diarree?

Heb je last van langdurige diarree en wil je ervan af? Dan is het D.A.R.M. Programma misschien wat voor jou. Dit programma bestaat uit 4 unieke fases, waar het volgen van het D.A.R.M. Dieet er één van is. Je leert welke triggers je kan vermijden om jouw darmen tot rust te brengen en weer een gezond ontlastingspatroon (zonder diarree) te krijgen. 

In het D.A.R.M. Programma stellen we niet alleen handige tools zoals een D.A.R.M. receptenboek of maaltijdplanner beschikbaar, maar kijken we stap voor stap naar wat jouw chronische diarree zou kunnen veroorzaken en hoe we dit aan kunnen pakken. Met ons programma hebben we al meer dan 2500 mensen mogen helpen.

Je kunt ook onze gratis masterclass volgen. Hierin ontdek je hoe je stap voor stap achter de oorzaak van je buikklachten kunt komen, en hoe je deze kunt aanpakken. Klik hier om de masterclass te bekijken.

Bronnen:

1. Amoxicilline (farmacotherapeutischkompas.nl)

Geschreven door Zara Kleijn, BSc Geneeskunde aan de Radboud Universiteit, met verdiepende vakken in voeding, gezondheid en sport.

Gereviewd door Mats Laszlo , BSc Voeding- en Gezondheidswetenschappen aan de Wageningen Universiteit, Master Nutrition and Health, specialisatie: Molecular Nutrition and Toxicology, ervaringsdeskundige op het gebied van maag- en darmklachten zoals SIBO.