Buikpijn rechtsonder, linksonder en alle andere mogelijke locaties: een verklaring

De buik is een complex gebied met tal van organen en structuren. Als je last hebt van buikpijn, kan het precieze gebied waar de buikpijn optreedt dus ook veel zeggen over wat er aan de hand zou kunnen zijn. 

In deze blog duiken we dieper in op de verschillende soorten buikpijn, afhankelijk van de locatie, en wat ze mogelijk kunnen betekenen voor je gezondheid.

(PS: benieuwd hoe je in 4 stappen je darmklachten op een effectieve manier kunt aanpakken? Bekijk dan hier onze gratis masterclass.)

Buikpijn in de bovenbuik

Buikpijn in de bovenbuik komt veel voor en kan verschillende oorzaken hebben. Deze pijn kan zich voordoen als een stekende pijn of een meer zeurende, aanhoudende pijn. Soms straalt de pijn uit naar de rug, wat een indicatie kan zijn van problemen met organen in de bovenbuik. Hier zijn enkele veelvoorkomende oorzaken van buikpijn in de bovenbuik:

Rug- en buikpijn

Pijn in zowel de rug als de bovenbuik kan wijzen op aandoeningen zoals pancreatitis of galstenen. Pancreatitis, een ontsteking van de alvleesklier, veroorzaakt meestal misselijkheid en intense pijn in de bovenbuik of onder de ribben met uitstraling naar de rug, die 12-24 uur na een maaltijd of overmatig alcoholgebruik ontstaat. Er kunnen ook stofwisselingsziektes of galstenen ten grondslag liggen aan een alvleesklierontsteking.

Over galstenen gesproken, deze klontjes van verdikte gal kunnen ook pijn in de bovenbuik veroorzaken die naar de rug straalt. Een typisch beeld bij galstenen is hevige buikpijn die in aanvallen komt en gepaard gaat met misselijkheid en bewegingsdrang. Mensen die last hebben van galstenen willen dus juist bewegen in plaats van stil zitten. Iedere volwassene kan galstenen krijgen, al komen ze bij vrouwen, mensen met overgewicht, blanke mensen en mensen van middelbare leeftijd vaker voor.

Er kunnen naast de galwegen, ook steentjes in de nieren zitten. Nierstenen geven pas klachten als de steentjes naar beneden zakken en vast komen te zitten in de urinewegen. Deze klachten zijn vergelijkbaar met de symptomen van galstenen en kunnen daarnaast bloed in de ontlasting of regelmatige aandrang om te plassen veroorzaken. Hoewel je nierstenen niet altijd kunt voorkomen, kan je je kansen op nierstenen onder andere verkleinen door voldoende te drinken.

Stekende buikpijn in de bovenbuik

Een stekende pijn in de bovenbuik kan te maken hebben met een maagzweer of een ontsteking van de maagwand (gastritis). Deze aandoeningen veroorzaken vaak een brandende of stekende pijn (vooral na het eten), een verminderde eetlust en misselijkheid.  Een maagzweer kan in ernstige gevallen leiden tot bloedingen, wat onmiddellijke medische hulp vereist. 

Je kan een maagbloeding herkennen aan een zwarte teerachtige ontlasting. Risicofactoren voor maagproblemen zijn onder andere het langdurig gebruiken van ontstekingsremmende pijnstillers zoals aspirine en ibuprofen, en het hebben van een infectie met de H. Pylori bacterie. 

Zorg er dus voor dat je een maagbeschermer slikt als je voor een langere tijd ontstekingsremmende pijnstillers gebruikt en laat je testen op H. Pylori als je klachten ervaart. De test die wij aanraden vind je hier.

Buikpijn hoog in de buik

Zeer hoge buikpijn kan veroorzaakt worden door problemen met de maag of de slokdarm. Reflux, waarbij maagzuur terugvloeit in de slokdarm, kan een brandende pijn in het bovenste deel van de buik veroorzaken. Dit zit zodanig hoog dat dit ervaren kan worden als pijn op de borst of pijn bij het hart. 

Mogelijke oorzaken van brandend maagzuur zijn een breukje in het middenrif, ouderdom, voeding, roken, alcohol en meer.

Buikpijn rechtsboven

Wanneer je pijn ervaart in de rechterbovenhoek van je buik, kunnen er verschillende oorzaken aan ten grondslag liggen. Twee belangrijke organen in dit gebied zijn de lever en de galblaas.

Buikpijn bij de lever

De lever ligt rechtsboven in de buik en pijn in dit gebied (rechts onder de ribben) kan wijzen op leverproblemen zoals hepatitis, leververvetting of een leverabces. Leverpijn wordt vaak omschreven als een doffe, zeurende pijn die soms gepaard gaat met misselijkheid, vermoeidheid, en een geelachtige verkleuring van de huid (geelzucht).

Buikpijn bij de galblaas

Pijn rechtsboven in de buik kan ook veroorzaakt worden door een ontsteking van de galblaas of galwegen. Deze pijn kan gepaard gaan met misselijkheid, braken, koorts, geelzucht en soms jeuk. De pijn kan uitstralen naar de schouder of rug en komt vaak, net zoals bij galstenen, in vlagen.

Buikpijn linksboven

Pijn in de linkerbovenbuik is minder gebruikelijk, maar kan net zo verontrustend zijn. Dit gebied bevat de milt, de staart van de alvleesklier, en een deel van de maag.

Buikpijn bij de milt

De milt ligt direct onder de ribben aan de linkerkant. Pijn in dit gebied kan duiden op een vergrote milt (splenomegalie). Dit is geen aandoening op zich, maar een gevolg van bijvoorbeeld levercirrose, bloedziekten of infecties (zoals Pfeiffer of virale hepatitis). De pijn wordt vaak verergerd door ademhalen of bewegingen die druk uitoefenen op de milt.

Buikpijn bij de alvleesklier

Hoewel minder vaak, kan pijn in de linkerbovenbuik ook wijzen op problemen met de alvleesklier, zoals pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier). Mogelijke oorzaken van een alvleesklierontsteking zijn onder andere overmatig alcoholgebruik, roken en stofwisselingsziekten. 

Bij een acute alvleesklierontsteking staat de pijn op de voorgrond. Mensen vinden het dan meestal fijn om voorovergebogen te zitten met de knieën opgetrokken. Bij de chronische variant ontstaan na de pijn vaak spijsverteringssymptomen zoals een vettige ontlasting en een tekort aan vitamines.

Buikpijn boven, rond en onder de navel

Pijn rond de navel kan afkomstig zijn van verschillende delen van het spijsverteringsstelsel, waaronder de maag, dikke darm en dunne darm. Als de pijn net boven de navel zit, zou de maag de boosdoener kunnen zijn, maar bij buikpijn achter de navel of midden in de buik, zou er sneller aan de darmen gedacht worden. 

Mogelijke oorzaken zijn een ontsteking van de darmen door een virus of bacterie, chronische ziekten zoals Crohn of colitis ulcerosa, een ileus of een beginnende blindedarmontsteking (daarover lees je hieronder meer). Om onderscheid te maken tussen deze oorzaken van buikpijn ter hoogte van de navel is meer informatie en context nodig. Crohn en colitis ulcerosa komen vaker voor bij mensen tussen de 15 en 40. De kans op een infectie in de darmen wordt groter als je een verre reis hebt gemaakt of slechte hygiëne hanteert, en een ileus wordt waarschijnlijker als een arts wat afwijkends hoort tijdens het luisteren naar de buik of als er een zeer zieke patiënt binnenkomt.  

Buikpijn in de onderbuik

Hevige aanhoudende buikpijn in de onderbuik kan duiden op ernstige aandoeningen zoals een darminfectie of in zeldzame gevallen een darminfarct. Aanhoudende en hevige pijn gaat vaak gepaard met andere alarmsymptomen zoals misselijkheid, braken of koorts en vereist snelle medische evaluatie.

Bij mildere pijn nog lager en in het midden van de onderbuik en bijkomende klachten zoals vaak plassen, kleine beetjes plassen of pijn bij het plassen, kan je denken aan een blaasontsteking. Een blaasontsteking hoeft niet altijd behandeld te worden, maar wel bij zwangere vrouwen, vrouwen met een koortsig gevoel, vrouwen met een chronische ziekte, vrouwen met aanhoudende klachten en bij alle mannen.

Buikpijn in de onderbuik als vrouw

Voor vrouwen kan stekende of zeurende pijn in de onderbuik, naast bovenstaande ziektebeelden, gerelateerd zijn aan de voortplantingsorganen zoals de baarmoeder of eierstokken. Dit kan variëren van menstruatiepijn (dysmenorroe) tot ernstigere aandoeningen zoals endometriose, ovariumcysten of een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. De pijn kan in het midden zitten, maar ook iets meer linksonder of rechtsonder.

Buikpijn in de onderbuik als man 

Bij mannen kan onderbuikpijn wijzen op problemen met de prostaat, zoals prostatitis. Dit is een ontsteking van de prostaat waar jaarlijks 2 op de 1000 mannen mee getroffen worden (1). Typisch zijn een continu gevoel dat je moet plassen en een ernstig ziek gevoel met hoge koorts.

Liesbreuken zijn ook een mogelijke oorzaak van pijn heel laag in de buik. Ze kunnen een stekend, branderig of zeurend gevoel geven dat soms uitstraalt naar de balzak, de rest van de lies of de binnenkant van het been, maar er kan ook alleen een zwelling zichtbaar zijn. 

Buikpijn rechtsonder

Acute buikpijn in de rechteronderbuik is typisch voor een blindedarmontsteking. De pijn begint dan rond de navel en verplaatst zich vervolgens naar rechtsonder. Daarnaast is er sprake van misselijkheid, koorts en het gevoel dat je ziek bent. 

Bij een minder acuut beeld kan bij pijn aan de rechterkant onder andere gedacht worden aan een ovariumcyste, Crohn of een buitenbaarmoederlijke zwangerschap.

Buikpijn linksonder

Buikpijn onder aan de linkerzijde past bij diverticulitis. Dit is een ontsteking van een kleine uitstulping van de darm. Deze uitstulpingen heten divertikels en zijn normaliter volkomen onschuldig, maar als ze gaan ontsteken (doordat er bijvoorbeeld wat ontlasting in blijft hangen of doordat iemand veel ontstekingsremmende pijnstillers gebruikt), kunnen ze een soortgelijk beeld geven als een blindedarmontsteking, maar dan meestal links in de buik, omdat divertikels daar vaker voorkomen. 

Bij een minder acuut beeld kan bij pijn aan de linkerkant ook gedacht worden aan onder andere een ovariumcyste, Crohn of een buitenbaarmoederlijke zwangerschap.

Buikpijn in de hele buik

Wanneer plotseling hevige pijn zich verspreidt over de hele buik, kan dit wijzen op een ernstige aandoening zoals een buikvliesontsteking, waarbij de hele buikholte ontstoken raakt. Dit is een medische noodsituatie die onmiddellijke behandeling vereist. Er kan namelijk sprake zijn van bloed in de buikholte. Deze patiënten zijn vaak ernstig ziek met koorts en ervaren misselijkheid (eventueel met braken). 

Als je last hebt van terugkerende buikpijn zonder specifieke locatie, eventueel gecombineerd met een opgeblazen buik, diarree of juist obstipatie, heb je misschien het prikkelbare darm syndroom. Onze blog over deze veelvoorkomende aandoening vind je hier.

Als je gegeneraliseerde buikpijn hebt en daarnaast klachten van een harde en enorm opgeblazen buik en winderigheid, zorg ervoor dat je SIBO dan niet over het hoofd ziet. In deze blog vind je meer informatie over deze aandoening die vaak vergeten wordt.

Wat te doen tegen buikpijn?

Heb je last van aanhoudende buikpijn en wil je ervan af? Dan is het in eerste instantie belangrijk je huisarts te raadplegen. Komt er na veelvuldig onderzoek niks alarmerends uit? Of heb je de diagnose prikkelbare darm syndroom gekregen? Dan is het D.A.R.M. Programma misschien wat voor jou. Dit programma bestaat uit 4 unieke fases, waar het volgen van het D.A.R.M. Dieet er één van is. Je leert welke triggers je kan vermijden om jouw darmen tot rust te brengen en weer een gezond ontlastingspatroon te krijgen zonder buikpijn. 

In het D.A.R.M. Programma stellen we niet alleen handige tools zoals een D.A.R.M. receptenboek of maaltijdplanner beschikbaar, maar kijken we stap voor stap naar wat jouw chronische buikpijn zou kunnen veroorzaken en hoe we dit kunnen aanpakken. Met ons programma hebben we al meer dan 2500 mensen mogen helpen.

Je kunt ook onze gratis masterclass volgen. Hierin ontdek je hoe je stap voor stap van je buikklachten af kunt komen, en hoe je erachter kunt komen wat bij jou de oorzaak is. Klik hier om de masterclass te bekijken.

Bronnen:

1. Acute prostaatontsteking (prostatitis) · Gezondheid en wetenschap

Geschreven door Zara Kleijn, BSc Geneeskunde aan de Radboud Universiteit, met verdiepende vakken in voeding, gezondheid en sport.

Gereviewd door Mats Laszlo , BSc Voeding- en Gezondheidswetenschappen aan de Wageningen Universiteit, Master Nutrition and Health, specialisatie: Molecular Nutrition and Toxicology, ervaringsdeskundige op het gebied van maag- en darmklachten zoals SIBO.